Kwaliteitsstandaard atypische parkinsonismen

Pagina 6 Atypische parkinsonismen Parkinsonisme is een verzamelnaam voor ziektebeelden die gekenmerkt worden door bewegingsarmoede in combinatie met balansstoornissen en/of tremoren en/of rigiditeit. De ziekte van Parkinson is het meest voorkomende parkinsonisme. In deze kwaliteitsstandaard bespreken we de zorg voor patiënten met atypische parkinsonismen, ook wel parkinson plus genoemd, en niet de zorg voor patiënten met de ziekte van Parkinson. We bespreken met name de vier atypische parkinsonismen die het meest voorkomen: • Progressieve supranucleaire parese (PSP); • Multisysteematrofie (MSA); • Corticobasaal syndroom (CBS); • Vasculair parkinsonisme (VaP). Bij deze parkinsonismen komen naast een aantal symptomen die ook bij de ziekte van Parkinson (ZvP) voorkomen nog extra symptomen voor. Tevens verloopt het ziekteproces meestal sneller progressief dan bij de ziekte van Parkinson. In de beginfase is het niet altijd mogelijk de verschillende parkinsonismen te onderscheiden en kan, zo blijkt later, ten onrechte de diagnose ZVP gesteld worden. Alhoewel deze kwaliteitsstandaard niet over de ZvP gaat, zal er regelmatig naar de ZvP worden verwezen. Ook worden de exclusiecriteria voor de ZvP uitvoerig beschreven in de module diagnostiek (Deelvraag 1 e ). De overlappende cirkels beelden de overlap in klinische symptomen uit: vroeg in het ziekteverloop kunnen de symptomen van de ZvP (groen) en atypische parkinsonismen (blauw) erg op elkaar lijken, terwijl later in het ziekteverloop een klein percentage (5-20%) nog verkeerd gediagnosticeerd wordt, zelfs door de experts [2, 3]. De behandeling van de atypische parkinsonismen is ondersteunend; er zijn geen curatieve behandelingen. Wel is (beperkte) symptomatische behandeling van specifieke symptomen mogelijk. De achtergrond en symptomen van de vier bovengenoemde atypische parkinsonismen worden hier afzonderlijk besproken. De behandeling van deze parkinsonismen vertoont veel overlap en wordt gezamenlijk besproken. Parkinsonismen die hier nu niet apart worden besproken zijn: • De ziekte van Parkinson. • Toxische parkinsonismen als gevolg van medicatie (onder andere antipsychotica, lithium, calciumkanaalblokkers, anti-epileptica en anti-emetica) of toxische stoffen (onder andere zware metalen, koolstofmonoxide en pesticiden). • Postencefalitisch parkinsonisme. • Parkinsonisme door een normale-drukhydrocephalus, hersentumoren of metabole ziekten. • Fronto-temporale dementie (FTD) met parkinsonisme. • Dementie met Lewy body’s (hierbij kunnen symptomen van parkinsonisme voorkomen). • Spinocerebellaire ataxieën met parkinsonistische verschijnselen. Hierna worden de verschillende atypische parkinsonismen nader beschreven.