Kwaliteitsstandaard atypische parkinsonismen

Pagina 95  Aanpassen relevante medicatie (het reduceren of staken van medicatie die erectiestoornissen of anorgasmie als bijwerking hebben, zoals α-blokkers, β-blokkers en SSRI’s) (verwijs naar de voorschrijver).  Behandel of verwijs bij eventuele depressie of endocriene stoornis.  Verwijs in overleg met patiënt naar uroloog of seksuoloog , NVVS ( zoek een seksuoloog) voor seksuologische begeleiding en behandeling mogelijk in combinatie met de medicamenteuze instrumenteel technische behandelingsopties.  Medicamenteus: erectie-ondersteunende middelen zoals fosfodiësterase type 5 remmers zijn effectief en instrumenteel technische hulpmiddelen zoals de peniele auto-injectie therapie en de vacuümpomp. Sildenafil, tadalafil, vardenafil zijn effectief bij MSA-patiënten, maar zij kunnen orthostatische hypotensie verergeren. Er dient extra aandacht te zijn voor eventuele orthostatische hypotensie om het risico van sterke bloeddrukdaling uit te sluiten  Bij lubricatiestoornissen, kan een lubricant voorgeschreven worden.  Alprostadil (synthetische prostaglandine-E1) voor intracaverneuze of urethrale toediening. • Overweeg bij de behandeling van orgasmestoornissen het volgende: - bij vertraagd of verloren klaarkomen is het advies om een sterke vibrator te overwegen. - sommige mannen ontwikkelen premature ejaculatie door de dopaminerge medicatie. Luchtwegproblemen Bij stridor zie : Stroomschema diagnostisch en therapeutisch traject van stridor bij patiënten met multipele systeematrofie [ 144]. Stridor is een acute situatie waarbij actie moet worden ondernomen. Ten aanzien van andere luchtwegproblemen:  De fysiotherapeut kan ondersteunende ademhalingstechnieken aanleren.  Inhalatiemedicatie (luchtwegverwijders, corticosteroïden) kan nodig zijn indien comorbide longpathologie aanwezig.  CPAP ( continuous positive airway pressure) is bewezen effectief in het langdurig verminderen van nachtelijke stridor en obstructieve slaapapneu. Het risico op plots overlijden tijdens de slaap blijft verhoogd.  ‘Adaptive servo ventilation’ (ASV) kan effectief zijn bij MSA-patiënten met centrale slaapapneu. Vanwege het verhoogde risico op acute hartdood wordt ASV sinds 2015 niet zomaar meer toegepast. Overleg hierover met een Centrum voor Thuisbeademing. (Er zijn vier Centra voor Thuisbeademing in Nederland allen onderdeel uitmakend van een academisch ziekenhuis. Dit zijn Groningen (UMCG), Rotterdam (Erasmus), Maastricht (MUMC) en Utrecht (UMCU)).  Bij stridor overdag en/of verlamming van de stembanden kan de patiënt kiezen voor een tracheostoma. Centrale slaapapneu kan verergeren.  Behandeling met botulinum toxine en larynxchirurgie zijn controversieel, en worden alleen gedaan door een expert.  Over vaccinatie ter voorkoming van pneumococceninfecties bij patiënten met AP is geen literatuur beschikbaar Er is een advies van de Gezondheidsraad (maart 2018) om alle ouderen van 60 tot en met 75 iedere vijf jaar te laten vaccineren met het vaccin PPV23. Deze vaccinatie voorkomt lang niet alle ziekte door pneumokokken, maar brengt ook nauwelijks risico’s met zich mee en is kosteneffectief. Spraakstoornissen  Logopedie is de meest geschikte behandeling.