Huisartsenbrochure primair lymfoedeem

12 / 23

Primair lymfoedeem
Specifieke aandachtspunten
· · VoorlichtingVerschillende zorgverleners uit het
multidisciplinair team geven de patiënt gedurende het
behandeltraject (opnieuw) informatie over de preventie en
de behandeling van lymfoedeem. Het gefaseerd geven en
herhalen van voorlichting heeft een gunstige invloed op de
behandeling. Ga bij de patiënt na of er nog vragen zijn over
de behandeling en geef zo nodig uitleg of overleg bij twijfel
met de hoofdbehandelaar.
· · Subklinisch lymfoedeemEr kunnen klachten bestaan,
zonder dat er objectief sprake is van lymfoedeem. De
huisarts kan de patiënt advies geven over factoren die
mogelijk invloed hebben op het lymfoedeem. Door
overgewicht of gebrek aan beweging, maar ook door
overbelasting kunnen de klachten toenemen. Verwijs zo
nodig al in een vroeg stadium naar een oedeemtherapeut
voor individuele adviezen en voor instructie in zelfzorg.
· · Prikken, infuus aanleggen en bloeddrukmeting
Vermijd, bij voorkeur en zo lang er alternatieve gebieden
zijn, prikken in oedeemgebied. Dermatologen raden
het inbrengen van een infuus aan een aangedane
zijde af, zeker als er ook nog medicatie in het infuus
gaat. Dit kan verergering van de klachten, maar ook
infecties veroorzaken. Andere acties met naalden in
het oedeemgebied, zoals het zetten van tatoeages of
acupunctuur, worden om dezelfde reden afgeraden.
Meet de tensie bij voorkeur niet aan een aangedane arm.
Aangezien bij primair lymfoedeemmeestal de voeten/
benen zijn aangedaan, zal dit in de praktijk niet vaak aan
de orde zijn.
· · Obesitas is een zeer belangrijke risicofactor voor
lymfoedeem. Bespreek met de patiënt wat te doen om
een gezond gewicht te houden of te krijgen (zie de
. Verwijs eventueel naar een diëtist.
· · Gebrek aan beweging Dit is de tweede belangrijkste
risicofactor bij lymfoedeem. Besteed hier in de preventie en
bij de behandeling (blijvend) aandacht aan.
· · Brandwonden Het door lymfoedeem aangedane
lichaamsdeel is bijzonder infectiegevoelig. Vermijd het
doorprikken van blaren in oedeemgebied. Behandeling
bestaat uit koelen, verzorgen en verbinden van de
brandwond.
· · Overige risicofactoren huidinfectieNaast wondjes
vormen eeltplekken, likdoorns en kloven in het door
lymfoedeem aangedane lichaamsdeel een risico voor het
ontstaan van een bacteriële huidinfectie. Geef, indien
nodig, voorlichting over goede huid- en voetverzorging
of verwijs de patiënt naar een ervaren podotherapeut of
pedicure.
· · ErysipelasPatiënten met lymfoedeem hebben een
vergrote kans om erysipelas te krijgen. De verschijnselen
kunnen echter subtiel zijn in het beginstadium; een
grieperig gevoel of algehele malaise, zelfs met slechts
vage tekenen of totale afwezigheid van de karakteristieke
scherpbegrensde rode verkleuring van het infectiegebied.
Indien er sprake is van erysipelas kan de huisarts of
therapeut met compressie starten, meestal door te
zwachtelen. Behandel de erysipelas verder conform de
of overleg met
de behandelend dermatoloog. Goede behandeling van het
lymfoedeem na een doorgemaakte erysipelas is van belang
om recidivering te voorkomen.
· · Lymfangitis Behalve erysipelas kan een bacteriële infectie
ook optreden in de vorm van lymfangitis. Deze aandoening
komt meestal voor in armen en benen. Symptomen
zijn: koorts, hoofdpijn en gevoel van algehele malaise.
De aangedane lymfevaten zijn hierbij gevoelig en er
kunnen op de huid boven de ontstoken vaten warme, rode
strepen zichtbaar zijn die tot in de oksel of liezen kunnen
lopen. Behandel lymfangitis met antibiotica gericht
op staphylococcen en streptococcen of overleg met de
behandelend dermatoloog.
· · Antibiotica Behandel infecties laagdrempelig met
antibiotica, gezien de verhoogde kans op erysipelas en het
risico op forse complicaties bij het (te) laat starten met
behandelen van een infectie. Geef de patiënt eventueel
preventief een antibioticumkuur mee.
· · Diarree en buikpijn Patiënten met lymfoedeem die na het
eten van vet voedsel buikpijn en diarree krijgen, hebben
mogelijk intestinale lymfangiectasiëen.3 Overleg bij een
vermoeden hiervan met de behandelend dermatoloog. De
behandeling bestaat uit een dieet op basis van medium-
chain-tryglicerides, waardoor de klachten verminderen.
· · Andere aandoening Ook bij bekend lymfoedeem is een
kritische evaluatie nodig wanneer er nieuwe klachten zijn,
of wanneer het beloop van bestaande klachten verandert.
-- Sluit diepe veneuze trombose uit bij het optreden van
een plotselinge, pijnlijke zwelling in been of arm.
-- Chronisch veneuze insufficiëntie met orthostatisch
oedeem kan secundair aan het bestaande lymfoedeem
ontstaan en een langzaam progressieve zwelling in de
benen veroorzaken. Houd hier rekening mee en verricht
zo nodig diagnostiek.
-- Cardiale problematiek, bijvoorbeeld decompensatio
cordis, kan oedeem in de benen veroorzaken. Verricht
uitgebreid lichamelijk onderzoek bij een vermoeden
hiervan.
-- Een groeiende tumor kan door druk op het lymfeweefsel
de lymfe-afvoer belemmeren. Dit veroorzaakt mogelijk
een snel progressief en pijnlijk lymfoedeem. Wees
bedacht op een eventuele tumor wanneer een patiënt
komt met klachten die hierbij passen en verricht zo
nodig onderzoek.
10