79
cataractontwikkeling;
vaatafwijking in het netvlies;
weefselverlies rondom de bestraalde laesie.
In sommige gevallen, kan een oogkasoperatie overwogen worden om ruimte te maken [129]. Om secundaire
weefselzwelling tegen te gaan kan soms ook worden overwogen om enkele botwanden in en bij het canalis
opticus weg te nemen.
Wanneer er aan beide ogen ernstige visusbeperking bestaat, wordt verwezen naar een centrum voor
slechtziende begeleiding
( www.bartimeus.nl , www.visio.org) en visuele hulpmiddelen, zoals digitale
hulpmiddelen (screenreader, iPhone, iPad, etc.), hulpmiddelen voor mobiliteit (blindenstok,
blindengeleidenhond, nachtzichtbril) en leeshulpmiddelen (leesliniaal, loep etc.).
e. Chronische pijn
Indien de oorzaak van de chronische pijn niet weggenomen kan worden (bijv. door chirurgie), dan zijn er
diverse symptomatische behandelingsmogelijkheden (zie 4.5.2.1.
(e)Perifere neuropathie ). De richtlijn
‘Chronische aangezichtspijn’’ wordt gevolgd [130].
4.5.2.5 Psychosociale gevolgen van de klachten en complicaties
Psychosociale gevolgen van gehoorverlies en oorsuizen
Bij audiologische centra is er een aanbod door maatschappelijk werk, bijvoorbeeld groepssessies voor
lotgenoten. Bij gespecialiseerde hulpverlening voor mensen met een auditieve beperking is er zowel een
praktisch aanbod door maatschappelijke dienstverlening, als - zo nodig - specialistische zorg vanuit de GGZ.
De mate waarin een patiënt last heeft van gehoorverlies en tinnitus, bepaalt de zorg die nodig is.
Er zijn diverse van mogelijkheden om te leren omgaan met gehoorverlies en tinnitus, o.a.:
psycho-educatie over gehoorverlies, tinnitus en hyperacusis;
groepen (lotgenoten) om met een gehoorbeperking en/of tinnitus om te leren gaan;
assertiviteitstraining en jezelf leren presenteren;
cognitieve gedragstherapie;
psychomotore therapie;
beeldende therapie.
Psychosociale gevolgen van facialisparese
Psychosociale gevolgen van evenwichtsproblemen
Therapeutische alternatieven betreffen enerzijds aanpassingen in de levenssfeer waarbij rekening gehouden
wordt met verstoringen van de waarneming van informatie uit het evenwichtssysteem. Anderzijds, als er
meer vermijdingsgedrag is dan noodzakelijk, kan (cognitieve) gedragstherapie (GT of CGT) bijdragen aan een
betere hantering van de angstgevoelens en een grotere participatie.
Psychosociale gevolgen van zichtproblemen
Expertisecentra voor slechtzienden en blinden (zi
e Bijlage 4 Zorginstanties, kennis- en behandelcentra )kunnen de visuele functies goed in kaart brengen: wat en hoe ziet de volwassene of het kind? De