17 / 113
17
2 Neurofibromatose type 1
2.1 Korte omschrijving van de aandoening
Neurofibromatose type 1 (NF1) is een genetische aandoening waarbij het risico groter is dan in de
gemiddelde populatie op het ontwikkelen van goed- en kwaadaardige tumoren uitgaande van de zenuwen in
de huid, maar ook in diverse andere organen (zi
e 2.5 Kenmerken van NF1 ). Er is ook een ander type
neurofibromatose, namelijk type 2, dat in zijn geheel een andere aandoening is dan NF1.
NF1 wordt ingedeeld bij de neurocutane aandoeningen en behoort tot de groep van RASopathieën [12][13]
en tot de zogenaamde tumorpredispositie syndromen [14]. Het wordt veroorzaakt door mutatie in het
neurofibromine-gen (NF1-gen), waardoor het eiwit neurofibromine niet meer de normale celdeling
onderdrukkende functie kan uitoefenen en er ongeremde celgroei kan plaatsvinden (zi
e 2.3 Oorzaak en erfelijkheid). Het NF1 gen speelt ook o.a. een rol bij botmineralisatie [15], groeiregulatie via de
hypothalamus-hypofyse-as [16] en bij signaaloverdracht in de hersenen. Een gemuteerd NF1 gen verstoort
signaaluitwisseling tussen zenuwcellen in het gehele lichaam waardoor mensen met NF1 vaak met leer-,
psychische-, gedrag- en motorische problemen kampen [17].
De ziekte heeft een autosomaal dominant overervingspatroon, maar in de helft van de gevallen treedt het
spontaan op als gevolg van de novo mutatie (sporadische NF1; zie ook
2.3.4 Overerving ). De meeste mensen
met NF1 laten de typische kenmerken van de ziekte zien (zi
e 2.4.1 Gegeneraliseerde NF1 ). Ongeveer 10%
van de mensen met NF1 heeft echter een subtype van NF1
5
(zi
e 2.4.2 Segmentale NF1 t/
m 2.4.5 Café-au-lait (CAL) alléén fenotype ).
NF1 heeft een zeer variabel verloop in de tijd. De penetrantie van de uiterlijke kenmerken waarop de
diagnose gesteld kan worden, is bijna volledig rond het zesde levensjaar [12]. NF1 is niet te genezen, maar
de klachten en complicaties zijn vaak behandelbaar. Sommige symptomen en kenmerken zijn
leeftijdsafhankelijk, andere kunnen zich tijdens het hele leven voordoen.
De aandoening vertoont een zeer divers klinisch beeld: dit kan variëren van een milde huidaandoening tot
een ernstige multisysteem ziekte met aanzienlijke ziektelast en ernstige morbiditeit (zie ook
2.7 Ziekte-ernste
n 2.8 Ziektelast en kwaliteit van leven ).
Afhankelijk van de symptomen en/of klachten worden door (een multidisciplinair team van) zorgverleners
medicamenteuze en/of niet-medicamenteuze behandelingen en/of controles ingezet. De behandelingen zijn
gericht op het verminderen van de symptomen en/of klachten of het chirurgisch verwijderen van tumoren
(zi
e 3.5 Behandeling en begeleiding ). Vanwege het variabele en onvoorspelbare beloop vereist NF1
periodieke, gestandaardiseerde controles en vanwege de diversiteit van de lichamelijke en psychische
gevolgen van de aandoening, vaak ook begeleiding door of onder supervisie van multidisciplinaire
expertiseteams (zie
4 Organisatiestructuur van het zorgproces ).
5
Met de komst van moleculaire (diagnostische) technieken zijn deze in ongeveer 95% van de gevallen vast te stellen [18].