57
Bij langdurig gebruik van corticosteroïden kan osteoporose optreden. Calcium en vitamine D wordt in
deze situatie bij volwassenen aanbevolen. De kinderarts-nefroloog overweegt standaard bij langdurig
gebruik van prednison of de voeding aangevuld dient te worden met calcium en vitamine D, ook al
wordt de voeding voorzien in de minimaal dagelijkse aanbevolen hoeveelheid calcium en vitamine
D
9
. Bij groeiachterstand of een gestoorde botontwikkeling wordt calcium- en vitamine D altijd
voorgeschreven. Afhankelijk van de (hoge) dosering prednison is er binnen de behandeling standaard
aandacht voor osteoporose, verhoogde oogdruk (bij risicopatiënten) en versneld optreden van
cataract.
Behandeling met bisfosfonaten (bij gebruik van prednison > 15 mg/dag)
10
wordt bij volwassenen
aanbevolen. Bij ernstig gestoorde nierfunctie is extra aandacht vereist bij het gebruik van
bisfosfonaten.
Maagzuurremmers kunnen worden voorgeschreven bij maagklachten bij gebruik van ciclosporine en
preventief bij hoge dosering prednison (> 7,5 mg bij volwassenen; afhankelijk van lichaamsgewicht bij
kinderen).
Ciclosporine en tacrolimus behoren tot de zogenaamde “calcineurine-remmers”. Ciclosporine heeft
o.a. de volgende bijwerkingen:
nefrotoxiciteit;
toegenomen lichaamsbeharing (hypertrichose);
tandvleeshyperplasie;
misselijkheid/braken;
hypertensie;
leverfunctiestoornissen;
tremor;
spierkrampen.
Tacrolimus heeft bijwerkingen vergelijkbaar met ciclosporine, zij het in de regel minder toename van
de lichaamsbeharing, tandvleeshyperplasie en spierkrampen, maar méér ontstaan van diabetes,
neurotoxiciteit (tremor) en diarree.
Er is een groot aantal interacties dat kan optreden tussen calcineurine-remmers en andere (genees-)
middelen.
Bloedspiegels van ciclosporine en tacrolimus moeten regelmatig gecontroleerd worden, aangezien
de vele mogelijke bijwerkingen met de hoogte van de bloedspiegel samen hangen. Het is dus extra
van belang om naar een zo laag mogelijke effectieve dosering te streven. Bij ciclosporine en
tacrolimus is gebruik van grapefruit(sap) niet toegestaan (vanwege de versterkende werking). De
combinatie met St. Janskruid wordt sterk afgeraden (vanwege de verzwakkende werking).
Gelijktijdig gebruik van:
ciclosporine/tacrolimus en aminoglycosiden, trimethoprim, ciprofloxacine of NSAID’s
vanwege een verhoogd risico op nierfunctiestoornissen en/of hyperkaliemie;
9
De gezondheidsraad geeft het advies vitamine D standaard te suppleren aan kinderen < 4 jaar, vrouwen vanaf 50 jaar en manen vanaf 70
jaar. Dit staat los van het gebruik van prednison
10
Het bewijs is echter niet gebaseerd op gerandomiseerde studies.
